Belediye şirketi diye de tanımladığımız Belediye İktisadi Teşebbüsleri (BİT), 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre faaliyet gösteren, belediye tüzel kişiliğinden ayrı ve bağımsız özel hukuk tüzel kişileridir. Kısaca, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre faaliyet gösteren belediye şirketleri, belediye tüzel kişiliğinden ayrı ve bağımsız özel hukuk tüzel kişiliğine sahiptir.
Belediye şirketlerinin Cumhurbaşkanlığı izni ile kurulabilmesi, Sayıştay denetimine tabi olması, Kamu İhale Kanununa tabi olması, Mali Kaynaklarının Kamu Bankalarında değerlendirilmesi, sermayenin kamu kuruluşu olan belediye tarafından sağlanması gibi nedenlerle belediye şirketlerine kamu vasfı yüklenmektedir.
Kamuya ait şirket ya da kamu şirketi diye de anlam yüklediğimiz belediye şirketlerinde gerek yönetimsel, gerekse yeterince dikkat ve özen gösterilmemesi sonucu katlanılan bir takım tazminatlar, idari para cezaları veya benzer ödemeler Sayıştay mevzuatı açısından kamu zararı mıdır? Sayıştay bu hususlarda kamu zararı diyebilir mi?
Belediye şirketlerinin Sayıştay denetimine tabi olması nedeniyle “Kamu Zararı” ve “bu zararın tazmini” akla gelse de belediye şirketlerinde kamu zararına ilişkin “Yargılamaya Esas Rapor” düzenlememektedir. Sayıştay Kanunu gereğince “yargılamaya esas rapor” yalnızca genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap ve işlemlerinin denetimi sırasında tespit edilen kamu zararına ilişkin düzenlenebilmektedir. Peki, genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri nelerdir? Belediye şirketi genel yönetim kapsamında kamu idaresi midir?
Kamu İdareleri olarak, 5018 sayılı kanuna tabi merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler sayılmış olup, belediye şirketleri bu kapsama alınmamıştır. Belediye şirketleri genel yönetim kapsamında olmadıkları için bunlar hakkında “Yargılamaya Esas Rapor” düzenlenmesi de mümkün olmamaktadır.
Sayıştay, belediye şirketlerini düzenlilik ve performans yönünden denetleyebilmektedir. Düzenlilik denetiminde “Mali Denetim ve “Uygunluk Denetimi” yapmaktadır. Mali denetimin kapsamı mali rapor ve tabloların doğruluğunun ve güvenilirliğinin denetlenmesidir. Uygunluk denetiminde ise, denetimin kapsamı gelir, gider ve mallarına ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygunluğunun incelenmesiyle sınırlıdır. Sayıştay, performans denetiminde stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme konusunda denetleme yapmaktadır.
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre faaliyet gösteren belediye şirketlerinde sorumluluk Türk Ticaret Kanunu’nun 553. Maddesinde tanımlanmış olup, Kurucular, yönetim kurulu üyeleri, yöneticiler ve tasfiye memurları, kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlarıyla ihlal ettikleri takdirde hem şirkete hem pay sahiplerine hem de şirket alacaklılarına karşı verdikleri zararlardan sorumludurlar.
Belediye şirketleri genel yönetim kapsamında olmadıkları için bu şirketler hakkında Sayıştay’ın “Yargılamaya Esas Rapor” düzenlemesi ve “Kamu Zararı” tespiti yapması mümkün değildir. Bu hususta Sayıştay’ın yalnızca mali denetimi söz konusu olup, Mali Denetim Raporu düzenleyebilir. Ancak, Sayıştay denetçilerinin belediye şirketleri için yargılamaya esas rapor düzenleyememesi ve kamu zararı tespiti yapamaması, denetimlerde tespit ettikleri kusur kaynaklı zararların ilgililerine rücu edilmesine ilişkin görüş yazmasına da engel teşkil etmez.
[email protected]
GÜNCEL
Sayfa başına git